Bron Leeuwarder Courant 8 december 2021 – Tim Fierant

Unesco is onderdeel van de Verenigde Naties en stelt de lijst met werelderfgoed samen. In de brief schrijft de organisatie dat mijnbouw en winning van gas en olie ‘onverenigbaar’ zijn met de werelderfgoedstatus. Unesco eist voor 15 januari uitleg van de minister. De Nederlandse tak van de organisatie keerde zich al eerder tegen de plannen bij Ternaard.

De Waddenzee kreeg de werelderfgoedstatus in 2009 en is het grootste getijdensysteem ter wereld. Het gebied strekt zich uit langs de kust van Denemarken, Duitsland en Nederland. Nergens anders bestaat er zo’n dynamisch landschap met een veelheid aan leefgebieden gevormd door wind en getijden.

De NAM wil vanaf 2023 boven Ternaard gas winnen: daar ligt een veld met zo’n 7,5 miljard kubieke meter gas, deels onder de Waddenzee. De plannen hebben volgens Unesco effect op de ‘Outstanding Universal Value’ van de Waddenzee.

Op 7 mei al bracht Unesco per brief de zorgen van meerdere organisaties over (Waddenvereniging, Natuurmonumenten, Wetterskip Fryslân, provincie Fryslân, Vereniging Friese Gemeenten). Een antwoord kwam er niet.
Volgens afspraken tussen de overheid en Unesco had Nederland ter voorbereiding op de gaswinning Unesco over de plannen moeten informeren en een milieueffectrapportage moeten opsturen. Dat is nooit gebeurd, schrijft erfgoeddirecteur Ernesto Ottone.

De werelderfgoedorganisatie is erg bezorgd over de effecten die de gaswinning gaat hebben op de zeebodemdaling en op de ‘onverstoorde ecologische processen’. Dat het wetenschappelijk moeilijk is de effecten van gaswinning aan te tonen, is reden om extra voorzichtig te zijn, schrijft Ottone. Ook moet de gaswinning bekeken worden ‘in de bredere context van de toenemende gevolgen van klimaatverandering’.

Unesco maakt zich ook zorgen over de plannen voor de stroomkabel die dwars door Schiermonnikoog getrokken zou worden. Die plannen staan sinds vorige week voorlopig in de ijskast.

Unesco wil graag zo snel mogelijk en uiterlijk 15 januari 2022 een reactie van de minister, met daarin gedetailleerde informatie over de status van de plannen en een inschatting van hun potentiële, directe en indirecte effecten op de ‘Outstanding Universal Value’ van de Waddenzee.

De erfgoedstatus is niet direct aan een subsidie gekoppeld: in die zin valt er voor het waddengebied niet direct iets te verliezen als het van de werelderfgoedlijst verdwijnt. Wel maakt de status het soms makkelijker om in aanmerking te komen voor Europese subsidies. Ook levert de status vaak meer toerisme op.

Maandag werd bekend dat de landelijke Commissie voor de Milieueffectrapportage stelt dat de NAM nog niet op alle vragen rond gaswinning een goed antwoord heeft. Zo zouden gevolgen voor de kweldergebieden bij Ternaard, Wierum en Holwerd onvoldoende duidelijk zijn. Een debat van de Tweede Kamer over de Waddenzee, dat gisteren gepland stond, is mede vanwege dit advies verschoven naar 2022.